Giai đoạn mẫn cảm của trẻ là giai đoạn rất đặc biệt, giúp trẻ hứng thú với sự vật hay hoạt động, có khả năng nắm bắt hoạt động hay nhận biết sự vật một cách nhanh chóng, giống như luồng ánh sáng thôi thúc trẻ tiếp cận thế giới bên ngoài dường như không biết mệt mỏi, giúp trẻ học một cách dễ dàng. |
Giai đoạn mẫn cảm của trẻ là giai đoạn rất đặc biệt, giúp trẻ hứng thú với sự vật hay hoạt động, có khả năng nắm bắt hoạt động hay nhận biết sự vật một cách nhanh chóng, giống như luồng ánh sáng thôi thúc trẻ tiếp cận thế giới bên ngoài dường như không biết mệt mỏi, giúp trẻ học một cách dễ dàng. Các nhà tâm lý học cho rằng đây là các giai đoạn thích hợp nhất để giáo dục trẻ. a. Phát triển vị giác Vị giác của trẻ được hình thành từ trong thai nhi, sau khi sinh rất nhạy bén, mọi thứ ta đưa trẻ đều cho vào miệng. Sử dụng vị giác là giai đoạn đầu tiên trẻ nhận biết sự vật và tìm hiểu thế giới bên ngoài. Đây là giai đoạn các bậc cha mẹ cần chú ý, không đưa cho trẻ những vật quá nhỏ vụn, cho trẻ chơi những đồ chơi an toàn và có thể cho vào miệng được. Cho trẻ uống các loại hoa quả và các vị khác nhau (theo nguyên tắc làm gì nói vậy). Cùng trẻ chơi trò chơi vị giác như thử các vị nước khác nhau như, nước chanh, nước cam, nước nho, nước táo… vị chua, mặn, ngọt…từ vừa đến rất (chua, mặn ngọt…). Giai đoạn này kéo dài đến khi trẻ được 1-1,5 tuổi, sau 1,5 tuổi những hiện tượng mút tay, mút cắn đồ vật sẽ giảm nhiều, vì khi đó trẻ tìm hiểu thế giới bên ngoài bằng các giác quan khác như xúc giác. b. Phát triển thính giác cho trẻ Giai đoạn từ 0-2 tuổi là giai đoạn mẫn cảm để phát triển thính giác, trong giai đoạn này nếu rèn luyện thính giác cho trẻ sẽ thu được hiệu quả cao. 12 giờ sau khi sinh ra, trẻ đã có thể phản ứng lại âm thanh; tới 3 tháng tuổi, trẻ đã có biểu cảm trên mặt như trợn mắt, nhíu mày, há miệng, khoa chân tay hoặc phát ra âm thanh khi nghe thấy âm thanh; tới 4 tháng tuổi đã có thể nghe người lớn nói một cách rất vui vẻ, thích thú. Các bậc cha mẹ nên thực hiện nguyên tắc: làm gì nói vậy với ngôn ngữ chính xác, rõ ràng, nói theo câu hoàn chỉnh, không nói nhịu; Tạo môi trường âm thanh phù hợp trong phòng ở như không quá yên tĩnh, không quá ồn ào. Cho trẻ chơi trò chơi thính giác: Trò chơi nhắm mắt nghe tiếng động, có đĩa ghi tiếng chim hót, tiếng nước chảy, mưa rơi, còi xe ô tô, xe máy, tiếng kéo ghế… mỗi lần cho trẻ nghe 30 giây, mỗi ngày 2-3 lần, sau đó mở mắt hỏi trẻ xem nghe thấy những tiếng gì; nhạc Baroque rất tốt cho trẻ, có thể nghe tương đối thường xuyên; cùng với con chơi trò chơi thính giác (mẹ và con có 2 bộ nhạc cụ giống nhau, ngồi quay lưng vào nhau-mẹ đánh nhạc cụ nào, con nghe và đánh theo đúng nhạc cụ đó như: trống, chuông, còi, thìa inox…mục đích để trẻ phân biệt được các loại âm thanh khác nhau); chơi trò chơi giữ yên lặng – cho trẻ tập giữ yên lặng để có thể nghe được tiếng đồng hồ treo trên tường chạy (trò chơi này trẻ thường rất hứng thú). Những âm thanh từ thiên nhiên rất có ích cho trẻ. Không cho trẻ đeo tai nghe vì dễ ảnh hưởng đến thính c. Phát triển thị giác cho trẻ Thị giác là giác quan quan trọng nhất để con người nhận biết thế giới xung quanh. Thị giác của trẻ về cơ bản đã phát triển khi còn nằm trong bụng mẹ. Trẻ 1 tháng tuổi đã có thể nhìn vật thể cách khoảng 20cm; 2 tháng tuổi có thể điều tiết thị lực theo khoảng cách của vật thể; 3 tháng tuổi có thể điều chỉnh ánh mắt từ vật thể này sang vật thể khác và có thể nhận biết được ba màu sắc đỏ, vàng và xanh; đến khoảng 1 tuổi có thể phân biệt được bốn màu đỏ, vàng, xanh và xanh lá cây. Từ 0-5 tuổi là giai mẫn cảm để phát triển thị giác, các bậc cha mẹ cần nắm để luyện tập thích hợp thúc đẩy sự phát triển về khả năng tập trung, khả năng quan sát, phân biệt và năng lực thị giác của trẻ. Cha mẹ nên treo một vài đồ vật xung quanh giường trẻ trong phạm vi trẻ nhìn thấy được. Đối với trẻ ba tháng tuổi nên treo cách mắt trẻ khoảng 60cm, không nên treo chính diện mà nên treo chếch sang trái, sang phải một chút và phải thay đổi vị trí để tránh trẻ bị lác mắt. Chọn những đồ vật có màu sắc đẹp, số lượng màu sắc không quá nhiều như đã nêu ở trên; Bố trí môi trường kích thích hợp lý; Định hướng cho trẻ dùng mắt quan sát khi mặc quần áo có màu sắc (theo nguyên tắc làm gì nói vậy); Cùng trẻ chơi trò chơi thị giác: Để phân biệt màu sắc, đồ chơi là hình tròn với màu sắc khác nhau; Để phân biệt hình dạng, đồ chơi cùng có màu xanh lam nhưng dày, mỏng, dài ngắn, thể tích to, nhỏ khác nhau, có thể sử dụng bánh bích quy hình động vật và một số hình ảnh. d. Phát triển xúc giác cho trẻ Con người sinh ra có hai thứ quý giá nhất là bàn tay và khối óc, dùng cả tay và não mới thật sự là người tuyệt vời. Theo bà Montessori, bàn tay chính là thầy giáo tốt nhất cho trẻ. Bắt đầu từ tháng thứ 3 trẻ đã qua xúc giác để tìm hiểu thế giới xung quanh. Sau 1 tuổi tìm hiểu qua miệng bắt đầu giảm dần, qua tay tăng lên, từ 1-2 tuổi là giai đoạn xúc giác phát triển nhanh nhất. Trong giai đoạn này trẻ hay ném đập đồ vật, vì vậy cha mẹ nên định hướng cho con, tạo môi trường khám phá an toàn cùng với những đồ vật giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu. Cùng trẻ chơi trờ chơi nhắm mắt sờ đồ vật: Chất liệu vải, hạt: vải sợi gai, vải bạt, vải lụa, vải sợi hóa học, vải nilon, da thuộc, cát, đất sét, bột mỳ; các tấm xúc giác như: tấm gỗ thô ráp, láng mịn: “thô ráp”, “rất ráp”, “nhức tay” – “láng mịn” “trơn bóng”. Trò chơi cảm giác về nhiệt độ: cốc nước nóng, hơi nóng, không nóng, lạnh… Trò chơi cảm giác về trọng lượng: những tấm gỗ có cùng kích thức 6 x 8 x 0,5cm, nhưng độ nặng khác nhau: 12g, 18g, 24g … Cùng chơi với con, chơi không chỉ giúp trẻ nâng cao nguồn cảm hứng mà còn giúp trẻ thúc đẩy chức năng của cơ quan xúc giác |